top of page

Hilo

Ka Moʻolelo o Hanakahi,
ke Kaulana ʻĀina Kaulana o Hilo
Hanakahi Waihona Leo 1

ʻO ka mokupuni ʻo Hawaiʻi ka mokupuni. ʻO ka moku ʻo Hilo ka moku. ʻO Waiākeakumuhonua ke aliʻi ʻaimoku. ʻO Piʻihonuaakalani ke kaukaualiʻi. ʻO Hanakahi ke kaulana ʻāina kaulana.

Ma mua o ka wā o Kamehameha Paiʻea, ʻo Kaʻiwakīloumoku kekahi inoa kapakapa ona, ua noho kēia kaulana ʻāina kaulana ʻo Hanakahi kona inoa. He aliʻi nō ʻo Hanakahi. He aliʻi ʻoluʻolu, he aliʻi hoʻomanawanui, a he aliʻi hoʻopono nō hoʻi. 

Hanakahi Waihona Leo 2

ʻOiai, aia ʻo ia ma lalo o ka noho aliʻi ʻana o Waiākeakumuhonua a me Piʻihonuaakalani, ua lawelawe ʻo ia i ko lāua makemake me ka hauʻoli a me ka haʻakei ʻole o kona naʻau. ʻOiai, ʻo Hanakahi ke kaulana ʻāina kaulana o ke aloaliʻi, ʻo kona kuleana ke aʻo ʻana i nā koa wiwoʻole a mākaukau, ka hōʻoia ʻana i ka mākaukau o nā pono kaua ma mua o ka hiki ʻana mai o ka hoapaio, a me ka hōʻoia ʻana i ka hauʻoli o ke aliʻi ʻaimoku ʻo Waiākeakumuhonua.

Hanakahi Waihona Leo 3

I kekahi lā, ua hiki mai ʻelua kānaka ʻo Kamiki lāua ʻo Makaʻiole ko lāua mau inoa. He mau keiki hoʻopāpā kēia no Kona Kai ʻŌpua i ka Laʻi. ʻO Kamiki ka hope o Makaʻiole; a ʻo Makaʻiole ka mua o Kamiki; he mau kāʻeʻaʻeʻa kaulana lāua i ko lāua ʻike kupuna. I ko Piʻihonuaakalani lohe ʻana no ko lāua hiki ʻana mai, ua komo ka makemake i loko ona e paio ʻo Hanakahi me lāua. No laila, ua hele ʻo ia i mua o Hanakahi me ka ʻōlelo, “E Hanakahi ē, ua hiki mai he ʻelua kānaka malihini. E hoʻopāpā ʻoe me lāua, no ka mea, ʻo ia ka hana koa kūpono.” Hōʻole ʻo Hanakahi i ka manaʻo o ke aliʻi, no ka mea, ua lohe a ʻike ʻo ia no ke kaulana o kēia mau kāʻeʻaʻeʻa ʻelua; he mau keiki piha ʻike i aʻo ʻia e ko lāua kupuna wahine ʻo Kauluhenuihihikoloiuka.

Kamiki Ki'i.jpeg
Kamiki Ki'i.jpeg

I ka hopena, hoʻopāpā ʻo Hanakahi me Kamiki lāua ʻo Makaʻiole. Kuʻupau ʻo ia i kona aho ma luna o nā ʻai a ka uʻi. Kuʻupau ʻo ia i ka holo, ke kuʻi, ka pahu, ka nou, a me ka mokomoko pū kekahi. I ka hopena nō naʻe, ua eo ka lanakila i nā keiki hoʻopāpā o Kona Kai ʻŌpua i ka Laʻi.

Hanakahi Waihona Leo 5
Kamiki%20Ki'i_edited.jpg
Kamiki Ki'i.jpeg

“He kiʻi kēia i kaha no ke ʻāʻumeʻume hakakā ʻana o Hilo Hanakahi, ko Hilo kaulana ʻāina, me nā keiki hoʻopāpā ʻelua o Kona, ʻo Kamiki lāua ʻo Makaʻiole. Hōʻike ʻia ma ke kiʻi ke kupanaha o ko Kamiki mā ʻike i ko lāua mau kūpuna āiwaiwa ʻo Kauluhenuihihikoloiuka lāua ʻo Kaʻohukolomaiilunaokalāʻau. He hōʻailona ka moʻolelo i hōʻike ʻia ma ua kiʻi nei i ka pōmaikaʻi e loaʻa i ke kanaka hoʻomanawanui e like me Hanakahi.”   - na Kamalani Johnson

bottom of page